Katarakt nedir?
Katarakt göz merceğinin berraklığını kaybetmesi demektir.
Kataraktın belirtileri nelerdir?
Görme düzeyinde azalma, bulanık görme, renkleri ayırmakta zorlanma ve mat görme, güneşli günlerde sokakta görmenin daha da kötüleşmesi, gece araba farlarının veya sokak lambaların saçılması, tümsek veya çukurların farkına varamama, merdiven inerken veya eşik atlarken zorlanma vb. Gözlük sorunlarıyla ilgili görme azlıkları kataraktla karıştırılmamalıdır. Uzak veya yakındaki bulanık görme gözlükle düzeliyorsa bu durum kataraktla ilgili değildir. Kataraktlı göz gözlüğe rağmen az görür.
Kataraktın tedavisi nedir?
Kataraktın tek tedavisi ameliyattır.
Katarakt ameliyatı ne zaman yapılmalıdır?
Katarakt başlamışsa ilerlemesini durdurmanın bir ilacı veya diyeti yoktur. İlerleme hızı değişken olmakla birlikte genelde yavaştır. Doğumsal kataraktlarda ve katarakta bağlı göz tansiyonu gelişmiş veya çok beklemiş katarakt nedeniyle göz içi iltahabı oluşmuş gözlerde ameliyat zamanlaması aciliyet gösterir. Diğer durumlarda katarakt ameliyatının zamanlaması hastanın ihtiyacına göre belirlenir. Örneğin gece araba kullanmak zorunda olan bir taksi şöförü kamaşma şikayeti nedeniyle erken dönemde ameliyat olabileceği gibi, evde vakit geçiren ve görme ile ilgili şikayeti olmayan yaşlı bir hasta daha ileri aşamalara kadar bekleyebilir.
Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?
Rutin katarakt ameliyatı topikal anestezi altında (damla ile uyuşturularak), halk arasında lazer olarak bilinen ama aslında ses dalgaları ile çalışan fako tekniği ile yapılmaktadır. İşlem ağrısız, kansız ve dikişsiz olup genelde 10 – 15 dakika sürmektedir. Ameliyatla, bozulmuş olan göz merceğinin kılıfı yerinde bırakılarak içindeki çekirdek temizlenir ve bu korunmuş kılıf içine şeffaf yapay göz içi lensi takılır. Yeni takılan bu mercek ömür boyu gözde kalır, ileriki yıllarda çıkarma veya değiştirme şansı yoktur.
Katarakt amliyatında mercek takılması şartmıdır?
Sorunsuz bir katarakt cerrahisinde göziçi merceği takılması şarttır. Aksi takdirde hastanın gözünde yüksek dioptrilerde gözlük numarası kalır ki bu durumda hasta şişe dibi gibi gözlük takmadan göremez. Ameliyat sırasında göz merceğinin kılıfının yırtıldığı veya bu kılıfı yerinde tutan bağların yeterince sağlam olmadığı bazı zaruri hallerde göz hekimi yapay göz içi merceğini ikinci bir ameliyatla takmayı uygun görebilir.
Takılan merceklerin iyisi kötüsü varmıdır, birbirinden farkları nelerdir?
Piyasadaki merceklerin birbirine göre fakları vardır. Hammadde olarak mercekler hidrofilik ve hidrofobik diye iki çeşittir. Hidrofilik merceklerde ameliyat sonrasında takılan göz içi merceğinin yerleştirildiği kılıfta kesafet gelişimi daha sık ve erken olabilir. Hidrofobik merceklerde bu durum çok daha az ve uzun sürede olur. Mercekler şekillerine göre sferik veya asferik diye 2 çeşittir. Asferik mercekler gözün anatomisine daha uygun dizaynda olduğu için görüş kalitesi biraz daha iyidir. Rengine göre beyaz ve sarımsı olmak üzere yine 2 tür mercek vardır. Sarımsı mercekler UV blokajlı veya kromoforlu mercekler olarak da bilinir. Bu merceklerin ameliyattan sonra ileriki yıllarda güneş ışığına karşı gözün retinasını (sinir tabakası) koruduğu ve sarı nokta hastalığı gelişim riskini azalttığı bilinmektedir. Son olarak mercekler ameliyattan sonra gözlük kullanımı açısından monofokal (tek odaklı) ve multifokal (çok odaklı) mercekler diye 2 çeşittir. Monofokal mercekler kullanıldığında yakın veya uzak için en az bir tane gözlük gerekir. Multifokal mercekler uzağı ve yakını gözlüksüz görme imkanı sağlarlar. Torik merceklerle mevcut astigmatta yok edilebilir.
Ameliyattan sonra gözlük takmam gerekirmi?
Ameliyat öncesinde yapılan ölçümlerde göze takılacak mercek numarasının tesbiti mümkündür. Hekim kaç numara göz içi lens takılırsa gözlük numarasının sıfır olacağını ameliyattan önce bilir. Monofokal göziçi lenslerinde heriki göz numarası sıfır olacak şekilde ayarlanırsa hasta uzak gözlüğü takmaz, ama yakın gözlüğü ihtiyacı olur. Monofokal mercek takılıp bir göz sıfır, diğer göz -2.00 civarında miyop bırakılırsa hasta iki gözle bakarken uzağı ve yakını gözlüksüz görebilir (buna monovizyon denir). Bu durumda hasta sıfır olan gözle uzağı, -2.00 olan gözle yakını görür, fakat-2.00 olan göz uzağı gözlük takmadan bulanık görecektir. Multifokal mercek takılırsa uzağı orta mesafeyi ve yakını her iki gözle de gözlüksüz görebilir.
Katarakt ameliyatından sonra nelere dikkat edilmeli?
Katarakt ameliyatından 2 saat sonra göz bandajı açılır. İlk gün gözün ovuşturulmaması, su kaçırılmaması, tozlu ortamda bulunulmaması ve enfeksiyon bulaştırma riski olan şeylerden uzak durulması gerekmektedir. Ertesi gün yapılan muayenede uygun görülürse yıkanma, banyo yapma, abdest alma, namaz kılma, secde etme serbest olabilir. Yine de ilk 1 hafta gözün çok sert ovuşturulmaması ve hijyen kurallarına dikkat edilmesi önerilir.
Katarakt ameliyatından sonra yeniden katarakt gelişirmi?
Katarakt ameliyatından sonra yeniden katarakt gelişmez fakat takılan göz merceğinin yerleştirildiği zarda kesafet gelişebilir. Arka kapsül kesafeti hastanın yaşına ve takılan merceğe göre değişen oran ve sürelerde olabilir. Bu durumda hasta ameliyattan sonra aylar içinde görmesinin bulandığını söyler. YAG lazer ile bu kesafet temizlenir. Bu işlem ameliyat değildir, ağrısızdır ve 1 dakikalık bir süre içinde ayaktan yapılır. Bu işlem bir defaya mansus yapılır. Kireçlemenin tekrarlaması söz konusu değildir. Hasta böylece eski görmesine kavuşur.vv