Göz sulanması sebepleri nelerdir?
Göz sulanmasının 3 temel nedeni vardır:
1. Allerjik veya mikrobik reaksiyonlar (konjonktivit), kuru göz durumlarında gözdeki irritasyona bağlı refleks sulanma artışı, kızarıklık, akıntı olabilir.
2. Göz kapaklarında gevşeklik, içe veya dışa dönme durumlarında sulanma olabilir.
3. Göz yaşı yollarının her hangi bir yerinde oluşan darlık ve tıkanıklık durumlarında .
Göz sulanması sebebi nasıl tesbit edilir?
Rutin göz muayenesinde göz hekimi biyomikroskop ile gözü inceler ve gözdeki alerjiyi ve enfeksiyonu tesbit edebilir. Kuruluk nedeniyle oluşan refleks sulanmaların tespitinde shirmer testi denilen göz kapaklarının içine yerleştirilen birer test kağıdıyla göz yaşı miktarı ölçülebilir. Göz sulanması konjonktivite veya refleks sulanma artışına bağlı ise verilen ilaç tedavileriyle genelde hastanın şikayetleri geçer. Göz yaşı yollarının darlık veya tıkanıklarında ise sorun mekanik olduğu için hasta ilaçtan fayda görmez ve sulanmanın tamamen geçmesi için genelde ameliyat gerekir.
Göz yaşı yolları anatomisi nasıldır?
Göz yaşı yolları heriki göz kapağının iç tarafında bulunan toplu iğne başı büyüklüyündeki deliklerden (punktum) başlar ve burnun alt kısmına kadar uzanarak burun boşluğuna açılır. Ağlayınca burnun akması gözle burun arasındaki bu bağlantı nedeniyledir. Punktumlar kanalikül denilen yaklaşık 1 cm uzunluğundaki küçük kanallarla devam ederek birleşir ve ortak kanalikülü oluşturur. Ortak kanalikül göz yaşı kesesine açılır. Göz yaşı kesesi ana göz yaşı kanalı ile devam ederek burun boşluğuna açılır.
Bebeklerde göz sulanmasının sebebi ve tedavisi nedir?
Bebeklik döneminde göz sulanması sık rastlanan bir durumdur. Sebebi göz yaşı kanalının alt ucunda bulunan Hasner Valvi dediğimiz bir zar yapının açılmamasından dolayıdır. Genellikle doğumdan 1-2 ay sonra gözde sulanma ve çapaklanma ile kendini gösterir. Bir veya iki gözde birden olabilir. Göz yaşı üretimi genellikle doğumdan 2 ay sonra başladığı için ilk aylarda sulanma görülmeyebilir. Çocuk sabah kalkınca kirpikler yapışık ve çapaklıdır.
Tedavide genellikle bir yaşına kadar takip edilir. Bu süre içinde gözde oluşan enfeksiyonla mücadele edilir. Oluşan çapaklar kaynatılmış ılık suyla yumuşatılarak temizlenir. Bebe şampuanı kullanılarak göz yıkanır ve antibiyotik damla kullanılır. Zamanla kanalın kendiliğinden açılması mümkün olacağı için 1 yaşına kadar müdahale edilmeden takibi uygundur. Çocuk 3 aylık olunca kanal açılmamışsa masaj uygulanır. Masaj sabah akşam 15-20 kez tekrarlanır. Burun kökünde, göz yaşı kesesi bölgesine derince parmak ucuyla bastırılıp oluşturulacak basınçla göz yaşı kanalının alt ucundaki zar patlatılmaya çalışılır. Bir yaşına kadar tüm bu tedavilerle kanal açılmazsa probing denilen operasyon yapılır. Probing işleminde anestezi altında göz yaşı yollarına sokulan sonda ile açılmamış olan zar patlatılır. İşlem süresi ortalama 5 dakikadır. Ameliyatta herhangi bir kesi yapılmaz, ağrısız ve kansızdır. Ameliyat sonrası göz kapatılmaz, 1 hafta damla kullandırılır. Probing işleminin ilk 3 yaş içinde başarı oranı yüksektir. Daha ileri yaşlarda başarı oranı düşer. İlk sondayla açılmayan olgulara 2 ay sonra 2. sondalama yapılabilir, yine açılmazsa göz yaşı yollarına tüp takılır. Tüp 3 – 6 ay yerinde bırakıldıktan sonra alınır. Sondalama beş yaşından sonra etkili olmadığı için genelde uygulanmaz, geç kalınan, tekrarlanan sondalama ve tüp takılması girişimlerine rağmen açılmayan olgulara DSR denilen ameliyat gerekir.
Erişkin hastalarda göz yaşı yolları tıkanıkları nasıl tedavi edilir?
Erişkin yaşta kanal tıkanıklıkları sık rastlanan bir durumdur. Kadınlarda erkeklerden 6 kat daha sık görülür. Göz yaşı yollarının herhangi bir bölgesindeki tıkanıklık veya darlık sulanma ve/veya iltahaplı akıntı yapabilir.
Göz yaşı yollarının başlangıç kısımlarına punktum denir. Alt ve üst kapakların iç kısımlarında toplu iğne başı büyüklüğünde deliklerdir bunlar. Nadiren doğuştan oluşmamış olabilir. Daha sık olarak İleri yaşlarda punktum darlıkları gelişebilir. Başlangıçta sulanma şikayeti olmayan bir hastada çapaklanma olmadan sadece sulanma şikayeti başlamışsa punktumlar dikkatle değerlendirilmelidir. Punktum darlıklarının tedavisi kolay ve etkilidir. Dar olan punktuma ortası delikli bir plak yerleştirilerek gözyaşı akışı sağlanabileceği gibi, üç çentik (tree snap) tekniği ile de punktum genişletilerek başarılı sonuçlar elde edilebilir. Bu müdahale ayaktan yapılır, 5 dakika sürer, gözler bantlanmaz ve hastanın günlük hayatında bir kısıtlama yapmaz.
Göz yaşı yollarının ikinci kısmı kanalikül denilen kapaklardan göz yaşı kesesine uzanan küçük kanallar ve bunların keseye girmeden hemen önce birleşerek oluşturduğu ortak kanaliküldür. Bu kısımlarda oluşan darlık veya tam tıkanmalarda da genelde sadece sulanma şikayeti olur, çapaklanma veya iltahabi akıntı olmaz. Tıkanıklık sadece bu kısımdaysa ve ana kanal açıksa açık ameliyatsız sadece kanaliküllere tüp takılması tedavide yeterlidir. Bu tüp 3-6 ay kaldıktan sonra çıkarılır.
Göz yaşı kanal tıkanıklıklarının büyük bölümünü ana gözyaşı kanal tıkanıklıkları oluşturur. Bu hastalarda gözde sulanma , çapaklanma, ağrı, kızarıklık iltahaplı akıntı şikayetleri vardır. Zaman zaman akut enfeksiyon atakları da oluşabilir. Burun kökünde ağrı, şişlik kızarıklık oluşur ve oral antibiyotik kullanılması gerekir. Ana göz yaşı kanal tıkanıklığının tedavisi cerrahidir. Bu ameliyatta göz yaşı kanalı buruna ağızlaştırılır. DSR diye bilinen bu ameliyat 3 şekilde yapılabilir. Birincisi burun kökünden 1 cm cilt kesisi ile girilerek yapılan açık yöntem, ikincisi burundan girilerek yapılan endoskopik yöntem, üçüncüsü punktumdan (göz pınarından) girilerek yapılan lazer DSR. Bu üç yöntem içinde en sık uygulanan ve başarı oranı en fazla olan ( neredeyse %100 dür) cilt oluyla yapılan açık (eksternal DSR) yöntemidir. Bu yöntemin en büyük dezavantajı ciltte iz bırakabilmesidir. Buna rağmen cilt kesisini mümkün olduğunca küçük yapan tecrübeli cerrahlarda bu ihtimal yok denecek kadar azdır. Açık yöntemde ameliyat süresi ortalama yarım saattir. Lokal veya genel anestezi altında uygulanabilir. Ameliyat sonrasında burun kanaması olmasın diye gerekirse 2 günlük burun tamponu konabilir. Eşlik eden punktum ve kanalikül darlığı veya tıkanıklığı yoksa tüp takılmasına gerek yoktur.
Diğer iki yöntem ciltte iz kalma riski olmaması, ameliyat süresinin kısa olması, daha hızlı iyileşmesi, kanama riskinin daha az olması gibi avantajlara sahip olmasına rağmen ikisinin de başarı oranı açık ameliyata göre daha düşüktür ve daha sık tüp takılmasını gerektirir. Kanal tıkanıklıklarının ilk elden başarılı olarak ameliyat edilmesi önemlidir. Çünkü tekrarlayan kanal tıkanıklıklarının tedavisi daha zor ve ameliyat başarısı daha düşüktür ve hemen hepsinde tüp takılmasını gerektirir. Kanal ameliyatlarında tüp gerekmedikçe takılmamalıdır. Çünkü bazen takılan silikon tüpe karşı olaşan reaksiyon bizzat tıkanma sebebi olabilmektedir. Hangi yöntemle yapılırsa yapılsın DSR ameliyatında yapılan şey aynıdır. Göz yaşı kesesi ile burun zarı arasındaki ince kemik çıkarılır ve kese burun boşluğuna ağızlaştırılır. Çıkarılan bu kemik 1cm boyutlarındadır ve yüzde bir deformasyon oluşturmaz, dışarıdan belli olmaz. Ameliyattan sonra göz çevresinde şişlik ve morluk olabilir, 1 hafta oral ve topikal antibiyotik kullanılır. Dikişler 1 hafta sonra alınır.